Nabożeństwo Ekumeniczne na zakończenie Tygodnia Modlitw - cz. VI

DZIEŃ ÓSMY – środa, 25 stycznia 2012 r. – zakończenie Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan

NABOŻEŃSTWA EKUMENICZNE

– przez osiem dni odbywały się nabożeństwa ekumeniczne. Przytaczam teksty biblijne oraz komentarz do nich z ostatniego, środowego nabożeństwa ekumenicznego:

Zjednoczeni w panowaniu Chrystusa
"Zwycięzcy pozwolę usiąść ze Mną na Moim tronie" (Ap 3,21)

CZYTANIE I: 1 Krn 29,10-13
W Twojej ręce jest siła i moc

Czytanie z Pierwszej Księgi Kronik
Dawid błogosławił Pana przed całym zgromadzeniem, mówiąc:
„Błogosławionyś Ty, Panie, Boże Izraela, ojca naszego, od wieków aż
na wieki. Twoją, Panie, jest wielkość i moc, i majestat, i sława, i chwała,
gdyż wszystko, co jest na niebie i na ziemi, do ciebie należy, twoim
Panie, jest królestwo i Ty jesteś wyniesiony jako głowa nad wszystko.
Od ciebie pochodzi bogactwo i chwała, Ty władasz nad wszystkim,
w twojej ręce jest siła i moc, w twojej ręce jest to, aby uczynić kogoś
wielkim i mocnym. Więc teraz, Boże nasz, składamy ci dzięki i wielbimy chwalebne imię twoje”.

CZYTANIE II: Ap 3,19b-22
Zwycięzcy pozwolę zasiąść ze Mną na Moim tronie

Czytanie z Księgi Apokalipsy św. Jana
[To mówi Amen, świadek wierny i prawdziwy:]
Ja, tych wszystkich, których miłuję, upominam i karcę. Bądź gorliwy
i nawróć się. Oto stoję u drzwi i pukam. Jeśli ktoś usłyszy Mój głos
i otworzy drzwi, wejdę do niego i będę z nim wieczerzał, a on ze Mną.
Zwycięzcy pozwolę usiąść ze Mną na Moim tronie, podobnie jak i Ja
zwyciężyłem i usiadłem z Moim Ojcem na Jego tronie. Ten, kto ma uszy,
niech usłyszy, co Duch mówi do Kościołów

EWANGELIA: J 12,23-26
Jeśli ktoś będzie Mi służył, uszanuje go Ojciec

Słowa Ewangelii według świętego Jana
[Jezus powiedział do swoich uczniów:] Nadeszła godzina, aby został
uwielbiony Syn Człowieczy. Zapewniam, zapewniam was: Jeśli ziarno
pszenicy, które wpadło w ziemię, nie obumrze, samo jedynie pozostaje.
Jeśli zaś obumrze, przynosi obfity owoc. Kto miłuje swoje życie, utraci
je, a kto nienawidzi swego życia na tym świecie, zachowa je na życie
wieczne. Jeśli ktoś chciałby Mi służyć, niech idzie za Mną, a gdzie Ja
jestem, tam będzie i Mój sługa. Jeśli ktoś będzie Mi służył, uszanuje
go Ojciec.

KOMENTARZ

Jezus Chrystus jest pierworodnym z umarłych. On uniżył sam siebie
i został wywyższony. Chrystus nie zatrzymuje swojego zwycięstwa dla
siebie, ale swoje panowanie i wywyższenie dzieli z wszystkimi ludźmi.
Hymn Dawida z Pierwszej Księgi Kronik, powstały, gdy król i lud
radośnie i ochoczo gromadzili materiały i składali ofiary na budowę
świątyni, wyraża prawdę, że wszystko dzieje się dzięki łasce i woli Boga.
Władza ziemskiego monarchy może zaś odzwierciedlać panowanie
Boga, od którego pochodzi bogactwo i chwała, który w swym ręku ma
siłę i moc, i który swą ręką wywyższa i utwierdza wszystko (1 Krn 29,12).

Dziękczynny psalm królewski kontynuuje tę myśl. Tradycja chrze-
ścijańska nadaje mu mesjańskie znaczenie: to Chrystus jest prawdziwym Królem, źródłem błogosławieństw i życia, doskonałą obecno-
ścią Boga wśród ludzi. Ale to, w jaki sposób psalm przedstawia króla
wychwalającego potęgę Boga i pokładającego w Bogu nadzieję, można
też w pewnym sensie odnieść do wszystkich ludzi. Czyż ludzie nie
są ukoronowaniem stworzenia? Czyż Bóg nie chce, byśmy stali się
„współdziedzicami Jego Syna” i „członkami Jego królewskiej rodziny”?

Listy z Księgi Objawienia, skierowane do siedmiu wspólnot lokalnych, stanowią w istocie przesłanie do całego Kościoła w każdym czasie
i każdym miejscu. Ci wszyscy, którzy przyjmują Chrystusa do swoich
domów i do serc, będą zaproszeni do brania z Nim udziału w uczcie życia
wiecznego. Obietnica zasiadania na tronie, dana poprzednio Dwunastu,
jest teraz rozszerzona na wszystkich, którzy są zwycięzcami.
Gdzie Ja jestem, tam będzie i Mój sługa (J 12,26). Możemy powiązać
Jezusowe słowa Ja jestem z niewymawialnym Imieniem Boga. Sługa
Jezusa, którego Ojciec uczci, będzie tam, gdzie jest jego Pan, który
zasiadł po prawicy Ojca, aby panować.

Chrześcijanie zdają sobie sprawę, że jedność między nimi, nawet jeśli
wymaga ludzkich wysiłków, jest przede wszystkim darem Bożym. Bóg
dopuszcza nas do udziału w zwycięstwie Chrystusa nad grzechem, śmiercią i złem, które powoduje podziały. Nasze uczestnictwo w zwycięstwie
Chrystusa osiągnie jednak pełnię dopiero w niebie. Nasze wspólne zwiastowanie Ewangelii ma pokazać światu Boga, który ani nas nie ogranicza,
ani nie przytłacza. A my w sposób wiarygodny mamy mówić ludziom
nam współczesnym, że zwycięstwo Chrystusa pokonuje wszystko, co
nie pozwala nam dzielić pełni życia z Nim i ze sobą nawzajem.
Duch da nam siły do duchowych zmagań, które są przed nami, byśmy
zjednoczeni w Chrystusie panowali z Nim w chwale. Udziel nam tego
przez Chrystusa, który uniżył sam siebie i został wywyższony, który
żyje z Tobą i Duchem Świętym na wieki wieków. Amen.


TEMATY DO REFLEKSJI

Przytaczam Tematy do refleksji wybrane z całego Tygodnia Modlitw O jedność Chrześcijan:

Co należy uczynić, by wszyscy chrześcijańscy duchowni byli lepiej
przygotowani do służby?

W jaki sposób my, jako chrześcijanie wywodzący się z różnych
tradycji, możemy w naszych wspólnotach skuteczniej działać
razem, by objawiać Chrystusa Sługę?

W jakich sytuacjach chrześcijanie powinni cierpliwie czekać,
a kiedy wspólnie działać?

W jaki sposób my, chrześcijanie, możemy razem świadczyć o mocy
krzyża?

Czego może nauczyć nas sytuacja w naszej społeczności, w której
podziały stały się drogą do pojednania?

Jakim formom przemocy w naszej społeczności możemy się jako
chrześcijanie razem przeciwstawić?

W jaki sposób ukryta wrogość wpływa na wzajemne stosunki
członków wspólnot chrześcijańskich?

W jaki sposób powinniśmy wyrażać miłość chrześcijańską, biorąc
pod uwagę różnorodność religii i filozofii?

Co musimy czynić, by w podzielonym świecie stać się bardziej wiarygodnymi świadkami wiernej miłości Bożej?

Jak naśladowcy Chrystusa mogą w sposób bardziej widoczny
wspierać się nawzajem na całym świecie?

W jaki sposób my – chrześcijanie różnych tradycji – możemy wzajemnie się umacniać w wyznawaniu i dawaniu świadectwa o Jezusie Chrystusie?

W jaki sposób razem wyrażamy naszą wiarę w panowanie Chrystusa?

Teksty te podaję za Radą ds. Ekumenizmu Konferencji Episkopatu Polski i Polską Radą Ekumeniczną w: "Przemienieni przez zwycięstwo Jezusa Chrystusa"

Historia Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan - cz. V

Niektóre kluczowe daty z historii Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan

ok. 1740 W Szkocji spotykamy się z ruchami charyzmatycznymi,
mającymi powiązania z Kościołami Ameryki Północnej,
których przesłanie odnowy zawiera modlitwy za inne Kościoły
i z innymi Kościołami.

1820 Ks. James Haldane Stewart publikuje „Wskazówki dla
ogólnego zjednoczenia chrześcijan na rzecz wylania Ducha
Świętego”.

1840 Ks. Ignatius Spencer, nawrócony katolik, występuje z propozycją „Zjednoczenia w Modlitwie dla Jedności”.

1867 Pierwsza Konferencja Biskupów Anglikańskich w Lambeth
podkreśla wagę modlitwy o jedność w „Preambule” do
swych „Rezolucji”.

1894 Papież Leon XIII zachęca do przeprowadzania Oktawy Modłów
o Jedność w kontekście świąt Zesłania Ducha Świętego.

1908 Obchody „Oktawy Jedności Kościoła” zostały zainicjowane
w styczniu przez księdza Paula Wattsona.

1926 Ruch „Wiara i Ustrój” Światowej Rady Kościołów rozpoczyna
wydawanie „Materiałów Pomocniczych na Oktawę Modłów
o Jedność Chrześcijan”.

1935 Ks. Paul Couturier z Francji popiera Powszechny Tydzień
Modlitwy o Jedność Chrześcijan opierając się na modlitwie
o jedność jakiej chce Chrystus i przez środki, które On chce.

1958 Centrum „Jedność Chrześcijan” (Lyon, Francja) i Komisja
„Wiara i Ustrój” Światowej Rady Kościołów rozpoczynają
wspólne przygotowania materiałów na Tydzień Modlitw.

1964 „Dekret o ekumenizmie” II Soboru Watykańskiego podkreśla
fakt, że modlitwa jest duszą ruchu ekumenicznego i w ten
sposób zachęca do obchodzenia Tygodnia Modlitw o Jedność
Chrześcijan.

1966 Komisja „Wiara i Ustrój” Światowej Rady Kościołów i Sekretariat ds. Jedności Chrześcijan (obecnie Papieska Rada
ds. Popierania Jedności Chrześcijan) rozpoczynają wspólne
oficjalne przygotowania tekstu na Tydzień Modlitw o Jedność
Chrześcijan (wykorzystanego po raz pierwszy w 1968 r.)

1975 Projekt początkowy tekstów Tygodnia Modlitw został przygotowany przez wspólnotę lokalną, następnie przepracowany
przez Komisję „Wiara i Ustrój” oraz Papieską Radę ds.
Popierania Jedności Chrześcijan. Staje się to praktyką lat
następnych.

1998 Po raz pierwszy w Polsce Rada ds. Ekumenizmu Konferencji
Episkopatu Polski i Polska Rada Ekumeniczna wydają
wspólnie zeszyt na Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan.

2004 Komisja „Wiara i Ustrój” i Papieska Rada ds. Popierania Jedności Chrześcijan decydują, że broszury z tekstami na Tydzień
Modlitw o Jedność Chrześcijan będą wspólnie publikowane
i prezentowane w tym samym formacie.

2008 Obchody stulecia Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan.

Informacje te podaję za Radą ds. Ekumenizmu Konferencji Episkopatu Polski i Polską Radą Ekumeniczną w: "Przemienieni przez zwycięstwo Jezusa Chrystusa"

Ekumenizm po polsku - cz. IV

Sytuacja ekumeniczna w Polsce

W minionych wiekach Polska była dużo bardziej zróżnicowana pod względem wyznaniowym i szczyciła się długą tradycją wolności, tolerancji religijnej i współpracy ekumenicznej. Współczesny krajobraz religijny jest konsekwencją wielu wydarzeń historycznych, a w szczególności II wojny światowej, związanych z nią zmian granic i masowych migracji ludności.

Historyczne tradycje ekumenizmu w Polsce sięgają XVI wieku. W 1570 roku wielkim wydarzeniem była Ugoda Sandomierska zawarta przez luteran, reformowanych i braci czeskich. W 1777 roku między luteranami i reformowanymi zawarto Unię Sielecką, natomiast w latach 1828 – 1849 istniała bliska współpraca luteran i reformowanych, którzy posiadali wspólny Konsystorz.

Pierwszą w Polsce organizacją międzywyznaniową był powstały w 1923 roku Oddział Krajowy Światowego Związku Krzewienia Przyjaźni między Narodami za pośrednictwem Kościołów. W pierwszych latach swego istnienia Oddział Krajowy był płaszczyzną spotkań sześciu Kościołów ewangelickich tradycji luterańskiej, reformowanej i ewangelicko-unijnej, miejscem rozstrzygnięć różnych spornych kwestii, a także podejmowanych wspólnie akcji. Po przystąpieniu w 1930 roku do Oddziału Krajowego Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, nastąpiło historyczne spotkanie we wspólnej organizacji dwóch odmiennych tradycji chrześcijańskich – ewangelicyzmu i prawosławia.

Pod koniec 1942 roku utworzona została Tymczasowa Rada Ekumeniczna. Opracowano ekumeniczne „Wyznanie Wiary Polskich Chrześcijan” (Konfesja Polska), formułujące zasady dogmatyczne uznane za wspólne dobro.
Oficjalne ukonstytuowanie się Polskiej Rady Ekumenicznej nastąpiło w Warszawie 15 listopada 1946 roku z udziałem delegatów reprezentujących 12 wyznań. Prezesem PRE został ks. Zygmunt Michelis (1890-1977), duchowny Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. Do końca lat sześćdziesiątych stosunki między Polską Radą Ekumeniczną a Kościołem Rzymskokatolickim miały charakter nieoficjalny.
W okresie tym wielu duchownych, zakonnych i świeckich wyznawców Kościoła Rzymskokatolickiego zaczynało uczestniczyć w nabożeństwach z okazji Tygodnia Modlitwy o Jedność Chrześcijan, organizowanych przez Kościoły członkowskie PRE.

Pierwsze nabożeństwo ekumeniczne w świątyni katolickiej z udziałem zaproszonych przedstawicieli innych wyznań chrześcijańskich, zostało odprawione w kościele Św. Marcina w Warszawie dnia 10 stycznia 1962 r. W roku bieżącym (2012) przypada 50. rocznica tego wydarzenia.
W latach siedemdziesiątych (1974) powstała Komisja Mieszana Polskiej Rady Ekumenicznej i Komisji Episkopatu ds. Ekumenizmu. W ten sposób zostały nawiązane oficjalne kontakty między Kościołem Rzymskokatolickim a PRE. W 1977 r. Komisja Mieszana powołała Podkomisję ds. Dialogu, która miała się zajmować rozmowami na tematy teologiczne. Dwadzieścia lat później (1997), na bazie dotychczasowej współpracy, powołano Komisję ds. Dialogu Konferencji Episkopatu Polski
i Polskiej Rady Ekumenicznej. Wśród ważnych osiągnięć we współpracy PRE z Kościołem Rzymskokatolickim szczególnie dwa wydarzenia zasługują na uwagę:
• Podpisanie w 2000 r. przez zwierzchników sześciu Kościołów członkowskich Polskiej Rady Ekumenicznej oraz Kościoła Rzymskokatolickiego dokumentu „Sakrament Chrztu znakiem jedności”, w którym sygnatariusze deklarują wzajemne uznawanie ważności chrztu.
• Wydanie w 2009 r. książki „W drodze za Chrystusem. Kościoły chrześcijańskie w Polsce mówią o sobie”, stanowiącej autoprezentację Kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej oraz Kościoła Rzymskokatolickiego. Po raz pierwszy w powojennej historii Kościoły w Polsce wspólnie, w jednej publikacji mówią o sobie.

Od 2000 r. Komisja ds. Dialogu zajmuje się kwestią małżeństw o różnej przynależności wyznaniowej. W roku 2009 zaprezentowany został projekt dokument ekumenicznego dotyczący małżeństw mieszanych wyznaniowo.
Warto zauważyć, że Papieże Jan Paweł II oraz Benedykt XVI podczas swoich pielgrzymek do Polski spotykali się na modlitwach ekumenicznych z duchownymi i wiernymi Kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej.

Ważnym wydarzeniem koordynowanym przez Towarzystwo Biblijne w Polsce było wydanie w 2001 r. ekumenicznego tłumaczenia Nowego Testamentu i Księgi Psalmów. W prace tłumaczeniowe zaangażowanych było jedenaście Kościołów. Obecnie trwają prace nad ekumenicznym tłumaczeniem Starego Testamentu.

Do PRE należy obecnie siedem Kościołów: Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, Kościół Polskokatolicki, Starokatolicki Kościół Mariawitów, Kościół Ewangelicko-Augsburski, Kościół Ewangelicko-Reformowany, Kościół Metodystyczny, Polski Kościół Chrześcijan Baptystów. Status członka stowarzyszonego ma Towarzystwo Biblijne w Polsce oraz Społeczne Stowarzyszenie Polskich Katolików.

Informacje te podaję za Radą ds. Ekumenizmu Konferencji Episkopatu Polski i Polską Radą Ekumeniczną w: "Przemienieni przez zwycięstwo Jezusa Chrystusa"

Nieśmiertelne wiersze ks. Jana Twardowskiego

Ksiądz Jan Twardowski

urodził się 1. 06. 1915 r. – w Dzień Dziecka. Większość życia spędził w Warszawie. W latach 1933 - 35 był redaktorem międzygimnazjalnego pisma Kuźnia Młodych, w któ­rym debiutował poezją i prozą. W 1937 r. rozpoczyna stu­dia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim i debiutuje tomikiem Powrót Andersena.
W czasie wojny uczestniczył w Powstaniu Warszawskim walcząc w Armii Krajo­wej.

W 1945 r. wstępuje do Seminarium Duchownego w Warszawie i zarazem kończy polonistykę. Dnia 4 lipca 1948 r. przyjmuje święcenia kapłańskie, od 1959 roku aż do śmierci jest rektorem kościoła S.S. Wizytek w Warszawie. W tym samym, 1959 roku, ukazuje się pierwszy powojenny tom poezji księdza J. Twardowskiego zatytułowany Wiersze.

Po dłuższej przerwie, w 1970 r., ukazuje się tomik z wierszami Znaki ufności (Wyd. Znak), następnie - między innymi - tomiki: Niebieskie okulary (1980), Który stwa­rzasz jagody (1983, Wyd. Literackie), Nie przyszedłem pana nawracać (1986), Sumienie ruszyło (1989), Spieszmy się kochać ludzi (1994), Trochę plotek o świętych (1996, Czytelnik), Rwane prosto z krzaka (1996, PIW), Spacer po Bi­blii (1997), Niebo w dobrym humorze (1998, PIW), Dwa osiołki (2000, PAX), Ja ksiądz wędrujący (2000), Po jasnej stronie życia (2002), Ważne i na­jważniejsze (2002), Utwory zebrane (2002, Wydawnictwo M).
Ks. J. Twardowski jest również autorem książek dla dzieci: prozy i wierszy - Nowy zeszyt w kratkę, Patyki i patyczki, Kalendarz dla dzieci i młodzieży.
Opublikował także homilie i komentarze ewangeliczne Kościół Cię nie ogarnie (2000) oraz wspomnienia Łaską zdumiony (2002, PAX).

O samym sobie ks. Jan Twardowski tak pisał:

O wróblu

Nie umiem o kościele pisać
o namiotach modlitwy znad mszy i ołtarzy
o zegarze co nas toczy
o świętych przystrzyżonych jak trawa
o oknach które rzucają do wnętrza
motyle jak małe kolorowe okręty
o ćmach co smolą świece jak czarne oddechy
o oku Opatrzności
które widzi orzechy trudne do zgryzienia
o włosach Matki Bożej całych z ciepłego wiatru
o tych co nawet żałują zanim zgrzeszą

lecz o kimś
skrytym w cieniu
co nagle od łez lekki gorący jak lipiec
odchodzi przemieniony w czułe serce skrzypiec

i o tobie niesforny wróblu
co łaską zdumiony
padłeś na zbitą głowę
do święconej wody

Twórczość ks. J. Twardowskiego była przekładana między innymi na języki an­gielski, francuski, niemiecki, rosyjski, czeski, słowacki, włoski. Był laureatem Nagrody Literackiej Polskiego PEN Clubu (1980), nowojorskiej Nagrody Funda­cji Alfreda Jurzykowskiego (1986) i wielu innych.

Zmarł wieczorem 18 stycznia 2006 w Warszawie. Pochowany został w krypcie dla zasłużonych Świątyni Opatrzności Bożej, zgodnie z życzeniem prymasa Pol­ski kardynała Józefa Glempa. Wolą księdza Twardowskiego było, aby pochować go na Powązkach.

Powoli nie tak prędko
proszę się nie pchać
najpierw trzeba wyglądać na świętego
ale nim nie być
potem ani świętym nie być
ani na świętego nie wyglądać
potem być świętym
tak żeby tego wcale nie było widać
i dopiero na samym końcu
święty staje się podobny do świętego

W miesiącu styczniu b.r. przypada szósta rocznica odejścia do Pana tego znakomitego polskiego Kapłana i Poety.

The Upper Room.Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan - III cz.

WIECZERNIK

Nieco ponad 75 lat temu w Stanach Zjednoczonych ukazał się pierwszy numer dwumiesięcznika The Upper Room, wydany przez Kościół Metodystów. Pismo podaje codzienny pokarm duchowy, na który składają się krótkie teksty przeznaczone na każdy dzień miesiąca. Krótkie historie ze swojego życia przysyłają sami czytelnicy z całego świata.

W Wieczerniku znajdujemy opowieści o tym, jak Jezus pomaga w problemach związanych z rodziną, finansami, zdrowiem, niesprawiedliwością, a także codziennymi drobiazgami, takimi jak zgubienie drobnej sumy pieniędzy i pieczenie ciasta na niedzielę. Są to świadectwa z przeszłości i z obecnych czasów, składane przez ludzi, którzy oddali się w Boże ręce. Pomagają one czytelnikom żyć w bliskości z Jezusem Chrystusem. Dzięki codziennej lekturze czytelnicy są zachęceni, by Mu zaufać bez względu na okoliczności.

Dwumiesięcznik jest tłumaczony na 40 języków, w tym na wiele narzeczy afrykańskich i azjatyckich. Ostatnio został wydrukowany miliardowy egzemplarz tego pisma. W naszym kraju wydaje go Kościół Ewangelicko-Metodystyczny. Rzecz ciekawa – Wieczernik ukazuje się również w wersji dla niewidomych, drukowany pismem Brailla. Ponadto posiada wiele wydań w wersji elektronicznej, w Polsce znajduje się na stronie:www.metodysci.pl.

Czytając Wieczernik można uświadomić sobie - nie tylko w tygodniu modlitw o jedność chrześcijan - że również nasi bracia ewangelicy posiadają głęboką wiarę w Jezusa Chrystusa i cnotę czynnej miłości Boga.

Żydzi.Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan - II cz.

ŻYDZI W POLSCE NA PRZESTRZENI WIEKÓW


Historia narodu żydowskiego w Polsce liczy sobie ponad tysiąc lat. Pierwsza masowa migracja Żydów z Europy Zachodniej do Polski miała miejsce w czasie pierwszej wyprawy krzyżowej w roku 1098. Dysponują­cy kapitałem osadnicy żydowscy mieli korzystny wpływ na rozwój pań­stwa polskiego. W wieku XII nastąpił znaczny napływ ludności żydow­skiej do Polski z Niemiec i Francji,co spowodowane było prześladowa­niem wyznawców religii mojżeszowej w tych krajach Europy Zachodniej i poszukiwaniem schronienia na wschodzie. W Polsce odnaleźli oni tole­rancję, dogodne warunki do życia oraz uprawiania rzemiosła i handlu. W połowie XIV w. napłynęła do Polski kolejna fala uchodźców z Europy Za­chodniej, natomiast na początku XVI w. przybyli Żydzi wygnani z Hiszpa­nii, Portugalii, Austrii, Niemiec i Czech, w wyniku czego pod koniec śre­dniowiecza w Polsce znajdowało się 80% spośród całego narodu żydow­skiego rozproszonego po świecie.

Tolerancyjna polityka władców Polski względem Żydów sprawiła, że Polskę określano jako „niebo dla szlachty, czyściec dla mieszczan, pie­kło dla chłopów i raj dla Żydów.” W 1580 roku król Stefan Batory powo­łał Sejm Czterech Ziem (Waad), który był centralną organizacją samorządu żydowskiego w Koronie. Żydzi byli wówczas postrzegani niemal jako piąty stan – obok duchowieństwa, szlachty, mieszczaństwa i chłopów. Zapis w Statutach Litewskich (1588 r.) przyznawał automa­tyczne prawo do szlachectwa wszystkim neofitom, to znaczy Żydom, którzy przyjęli chrześcijaństwo, szczególnie na terenach dawnego Księ­stwa Litewskiego. Zapisy tego statutu obowiązywały aż do 1840 roku. Około 1648 w Polsce mieszkało 450 tys. Żydów. W czasie powstania Chmielnickiego zginęło 150 tys. Żydów. Wydarzenie to, zwane Gezerah – wielka katastrofa, uważane jest przez historyków żydowskich za datę sym­bolicznego zakończenia okresu pomyślności w historii polskich Żydów.

Po pierwszej wojnie światowej stan ludności żydowskiej w Polsce wynosił według spisu z 1921 roku - 2,8 miliona, co stanowiło 10,4% ogółu ludności Rzeczypospolitej. Ludność żydowska rozmieszczona była nie­równomiernie, głównie mieszkała we wschodniej części kraju. W przeci­wieństwie do ludości ukraińskiej czy białoruskiej nie mieszkała na wsi, lecz w miastach i miasteczkach. Około 30% Żydów mieszkało w dużych miastach - Warszawie, Wilnie, Krakowie, Łodzi i Lwowie.

Odrębny język, kultura, religia oraz ubiór sprzyjały izolacji Żydów i two­rzeniu w miastach oraz miasteczkach wydzielonych skupisk - tak zwanych gett.

W czasie II wojny światowej w wyniku polityki masowej zagłady stosowanej przez władze III Rzeszy oraz jej sojuszników, zgładzonych zo­stało 90 % polskich Żydów. Części udało się uciec z kraju, jednak więk­szość zginęła; ilość ofiar holokaustu szacuje się od 2,6 mln do 3,3 mln za­bitych. Po wojnie w Polsce było około 240 tys. Żydów. Rzeczpospolita przestała być państwem wielonarodowościowym, liczebność mniejszości narodowych znacznie spadła. Powojenna Polska nie była dla Żydów pań­stwem łaskawym, do ocalałych z holokaustu Żydów odnoszono się z nie­chęcią, wręcz wrogością, czego przykładem był pogrom kielecki w 1946 roku. Ponadto władze komunistyczne odmówiły zwrotu mienia żydowskie­go, zagrabionego podczas wojny. W wyniku tego z Polski do Palestyny w latach 1944 - 1947 wyjechało 140 tys. Żydów.

W 1955 roku nastąpiła druga powojenna fala emigracji Żydów do Palestyny, do 1960 roku Polskę opuściło 51 000 Żydów. Jednak dopiero sukces Izraela w 1967 w tak zwanej „wojnie sześciodniowej” z Arabami nasilił nastroje antysemickie. W marcu 1968 roku miała miejsce kampania antysyjonistyczna zorganizowana przez rząd Gomułki – sprawdzano w me­trykach pochodzenie obywateli, za pochodzenie żydowskie wyrzucano lu­dzi z pracy, w prasie wypisywano nieprzychylne treści na ich temat. Do 1971 r. musiało wyjechać z Polski około 20 tysięcy ludności żydowskiej. Następnie na jedną dekadę cała kwestia i problematyka żydowska zniknęła z gazet, radia i telewizji. Dopiero lata 80., z powstającym ruchem Solidar­ność, to czas, gdy zmienia się aura wobec Żydów, nastawienie Polaków staje się bardziej przyjazne i pokojowe. Odrodzenie demokracji po roku 1989 przyniosło także pozytywne zmiany względem narodowych grup mniejszościowych - w tym polskich Żydów. Po upadku komunizmu w Pol­sce w 1989 roku sytuacja Żydów uległa normalizacji. Zarazem na margine­sie z powrotem ujawniły się jakby "zamrożone” poglądy antysemickie, które zaistniały w życiu publicznym np. przy kampaniach wyborczych. Nie zablokowało to jednakże już wcześniej rozpoczętego procesu odno­wienia świadomości społecznej i pozytywnego nastawienia względem mniejszości narodowościowych w Polsce.

Od kilku lat w Polsce można zaobserwować proces deasymilacji, czyli odkrywania swego żydowskiego pochodzenia przez ludzi bardzo młodych i starszych. Zaistnienie tego faktu w ich świadomości postrzegają oni jako coś ważnego. Ludzie szczycą się swoim pochodzeniem żydow­skim, ale nie wracają do narodu żydowskiego. Według spisu ludności prze­prowadzonego w 2002 roku przynależność do narodowości żydowskiej zadeklerowało zaledwie 1 055 obywateli RP. Nieoficjalnie liczba Żydów jest oceniana na 8 – 12 tys. Centrum Mojżesza Schorra ocenia, że Polskę zamieszkuje około 100 tys. Żydów, z których 30 – 40 tys. jest bezpośred­nio związanych z kulturą bądź religią żydowską. Dane te wydają się być jednak stanowczo zawyżone.

W Polsce istnieje osiem zarejstrowanych gmin żydowskich, gdzie między innymi organizowane są kursy języka jidysz (tradycyjny język Ży­dów polskich). Społeczność żydowska w Polsce odradza się. Polska mniej­szość żydowska nie ma swoich oficjalnych przedstawicieli w Parlamencie. Po 1989 roku Żydzi, którzy byli obywatelami Polski przed drugą wojną światową, mogą odzyskać polskie obywatelstwo.

Ocenia się, że na świecie żyje obecnie około 13 milionów Żydów, z czego w Izraelu 5,3 ml, w Ame­ryce 6, 3 mln, reszta w rozproszeniu.

Anna Michaela

Ty­dzień Modlitw o Jedność Chrześcijan - I.

Rozpoczynąjacy się 18 stycznia b.r. Ty­dzień Modlitw o Jedność Chrześcijan poprze­dza Dzień Dialogu Chrześcijańsko – Żydow­skiego. Tydzień Modlitw kończy się obcho­dzonym przez Kościół świętem Nawró­cenia św. Pawła, a zaraz następnego dnia Ko­ściół ob­chodzi Dzień Dialogu z Islamem.

Można więc powiedzieć, że przez całych dziewięć dni Ko­ściół nie tylko zanosi do Boga modli­twy
o bliższe po­rozumienie między chrześci­janami, ale także odbywają się różne sympozja poświęcone tematowi wzajemnego zbliżenia. Ponadto chrześcijanie także starają się rozwijać dialog z religiami nie­chrześcijańskimi, jakimi są ju­daizm i islam.
Z tego powodu zamieszczam interesujący arty­kuł o naszych „starszych Braciach w wierze” – wy­znawcach judaizmu, zatytułowany „Żydzi w Polsce”, napisany przez moją córkę, studentkę stosunków międzynarodowych Annę Michaelę, która już wcześniej napisała artykuł Kobieta w islamie.

Należy mieć nadzieję, iż wzajemne poznanie się wyznawców różnych religii oraz wyznań chrześcijańskich z czasem zasypie wrogość i nietolerancję międzyreligijną.

HISTORIA. LONDYN. Z POWROTEM - CZ. III.

PIERWSZE PODRÓŻE POLAKÓW DO ANGLII

Anglia była celem podróży Polaków jeszcze u schyłku XVIII. wieku. Dwukrotnie, w latach 1762 – 1772 podróżowała po Anglii Izabela Czartoryska. W 1792 roku wyjeżdżał do Londynu Adam Jerzy Czartoryski; Adam Kazimierz Czartoryski odwiedzał Anglię kilkakrotnie, po raz pierwszy chyba w 1757 roku. Wcześiej Anglię zwiedzał J.U.Niemcewicz.

Pod koniec XVIII. wieku szczególną popularnością cieszyły się wśród naszej szlachty studia w Anglii. Jednak prawdziwym odkrywcą Anglii i Szkocji dla naszej kultury był Krystyn Lach Szyrma. Będąc wychowawcą Adama Czartoryskiego odbył pierwszą podróż w latach 1820 – 1824. Po powrocie do Polski w latach 1828 – 1829 wydał w Warszawie trzytomową relację ze swej podróży pt. „Anglia i Szkocja. Przypomnienie z podróży roku 1820 – 1824 odbytej”.

W swoim eseju podróżniczym Szyrma opisuje, jak z Calais do Dover, przez kanał La Manche, wraz ze swym podopiecznym, Adamem Czartoryskim, przepływa statkiem parowym. Z Dover do Londynu podróżują dyliżansem, czas podróży umilając sobie czytaniem i recytowaniem wierszy Byrona. Pobieżnie zwiedzają Londyn, gdyż pociąga ich przede wszystkim Szkocja.

W Durham odnajdują żyjącego jeszcze karła Stanisława Augusta Poniatowskiego – Borusławskiego. Od Berwick, po wkroczeniu do „ojczyzny Osjana”, podróż ich nabiera romantycznego charakteru. Krajobrazy, pałace i zamki Szkocji wywołują podziw równie żywy, jak pielęgnowany w całej Szkocji kult przeszłości.

W Szkocji podróżnicy najbardziej interesują się postacią Walter Scotta. Wpierw więc oglądają dom w Abbotsford, w którym mieszka, następnie zdobywają informację, że sławny pisarz pełni urząd w Parlamencie (za 2000 funtów rocznie), wreszcie na uroczystym obiedzie mogą go ujrzeć bezpośrednio. Porównanie Anglików i Szkotów zamyka Szyrma charakterystycznym uogólnieniem:”Szkot w Anglii wzbogaci się, czego przykładów jest wiele, Anglik nie wzbogaci się w Szkocji. Irlandczyk zostaje wszędzie ubogim.” Tak było na początku XIX wieku. A jak jest na początku XXI wieku? Może ktoś wie?

Po upadku powstania listopadowego Szyrma wyjechał z kraju i osiadł na stałe w Anglii. Wydawał tutaj pismo „Polonia”, przekształcone następnie w „The British and Foreign Review”.

POLAK – ANGLIK BRATNIE DUSZE (!)

W tym samym mniej więcej czasie Stanisław Egbert Koźmian, tłumacz Szekspira, sekretarz lorda Dudleya Stuarta, dostrzegał jedno pokrewieństwo między Polakami i Anglikami – skłonność do podejmowania podróży. Dla Anglików ich wyspa była za ciasna, nam także było „ciasno” we własnym kraju. – „Nie ma – tłumaczył w 1877 roku – i nigdy nie było dwóch narodów pochopniejszych do podróżowania, jak są dziś Polacy i Anglicy. U obu usposobienie to pochodzi z geograficznego i politycznego położenia ich ojczystych krajów. I w jednym, i w drugim wrodzona ruchliwość umysłu, a nawet i ciała, wielce się ku temu przyczynia. Z góry u obu podróż za granicę jest marzeniem młodości, obowiązkiem dojrzałego, a potrzebą starego wieku.” (Podróż nad Renem i w Szwajcarii w 1846 roku odbyta, Poznań 1877)

PIERWSI EMIGRANCI POLSCY W ANGLII

Wiosna Ludów 1848 roku sprawiła, iż wielu Polaków musiało opuścić ojczyznę. „Wstrząśnienia polityczne w 1848 i 1849 – pisał Seweryn Korzeliński – przymuszały wielu szukać schronienia za granicą. Francja, Szwajcaria i inne państwa, dokąd się udawali wychodźcy, stawiały trudności często nie do przełamania, oddalając od swych granic szukajacych i proszących przytułku; udało się przemknąć pojedynczym tylko lub znacznym, przez znajomość z osobami mającymi wpływ u rządów wyjednać sobie mogło paszporta. Dla reszty, ilości znacznej, Anglia jedna stała otworem; lecz Anglię przygniatał ciężar ludności zrządzony nagromadzeniem wychodźców z różnych krajów przez długie lata pomnażany. [Anglicy] umieszczali jednak jak i gdzie mogli Polaków. Widzieć ich można było w kuźniach Birmingham i Sheffield, przy warsztatach tkackich w Manchester, przy piłach traczy, zamiatających sklepy bławatne lub krawieckie, z szydłem i dratwą w ręku, w magazynach i składach dźwigających ciężary, a w portach z worami na plecach ładujących węgle.”(S. Korzeliński, Opis podróży do Australii i pobytu tamże od 1852 do 1856 roku, Kraków 1858). Brak pracy rodził niechęć do emigrantów, przeszkodą w przyjęciu do pracy bywały na przykład polskie wąsy.

DZISIAJ

– w Londynie mamy nie tylko polskie kościoły, prasę, sieć sklepów, ale także działające od pięciu lat polskie radio PRL – Polskie Radio Londyn. Radio pokazuje Polakom, że w Londynie mimo kiepskiej pogody może być wesoło i kolorowo. Informuje o wszelkiego rodzaju aktualnych imprezach londyńskich, takich jak koncerty, wystawy itp. Radia można słuchać online na prl24.net, przez telefon komórkowy wap.prl24.net lub w Londynie przez radio DAB (Digital Audio Broadcasting – nadawanie programów radiowych w formie cyfrowej zamiast analogowej transmisji FM).

Z Ealingu – to już powrót – polską taksówką z polskim taksówkarzem wracamy na lotnisko Stansted pod Londynem i po dwóch godzinach spokojnego lotu lądujemy w Krakowie. Już w domu przepisuję to poniższe krótkie ogłoszenie zamieszczone w londyńskiej Panoramie z 15 grudnia 2011 r. (nr 224), które brzmi następująco, a które pragnę umieścić w moim blogu na zakończenie tej trzyczęściowej relacji z mojego pobytu na Wyspach:

POMÓŻ STWORZYĆ SZKOLNĄ BIBLIOTEKĘ!

Polska Szkoła Sobotnia przy Towarzystwie Przyjaciół Dzieci i Młodzieży z siedzibą w londyńskiej dzielnicy Balham obchodzi właśnie swoje 60-lecie. Szkoła działa nieprzerwanie od roku 1951, dając możliwość poznania ojczystego języka i kultury polskim dzieciom żyjącym w Londynie.

Z okazji jubileuszu szkoła chce stworzyć bibliotekę. Pomoc sponsorów jest jedynym sposobem na sfinansowanie tej inicjatywy. Planowany jest zakup regałów, oświetlenia, wyposażenia stanowiska administracyjnego oraz książek. Każde, nawet najmniejsze wsparcie, będzie bardzo cenne. Osoby, które chcą wspomóc projekt, proszone są o kontakt z Dorotą Piotrowską-Holiat (tel. 07704286045, e-mail: holiat@op.pl). Telefoniczny numer kierunkowy do Wlk. Brytanii to 0044.

Szczęśliwego Nowego Roku!

POEZJA EMIGRACYJNA. LONDYN – CZĘŚĆ II

Mam przed sobą wiersze polskich poetów piszących na emigracji. Są pisane u schyłku dwudziestego wieku, ale wciąż aktualne w tym, co dla nas interesujące. A interesuje mnie, jak Polak postrzega samego siebie jako emigranta? Warto przypomnieć te wiersze i tych autorów.

Oto Bogumiła Andrzejewskiego „Mój album” , fragment utworu wydanego w 1969 roku. Bogumił Witalis Andrzejewski publikowal swoje wiersze głównie na łamach londyńskich „Wiadomości” i paryskiej „Kultury”. – Ależ to dawno! – moglibyśmy oponować. A jednak zobaczmy – oto opisuje, jak para emigrantów urządza swoje mieszkanie:

Zakładamy z żoną półki. Ona podaje mi śruby, a ja świdruję mur.
Potem stawiamy na półkach książki, gramatyki, słowniki
I teksty. Wiersze wieszczów, białych i czarnych piewców.

Alfabet rzymski ramię przy ramieniu z pismem arabskim,
Cyrylica promieniuje z półek starosłowiańską pogodą.

W kuchni jest osobna półka na książki kucharskie
Z sześciu kontynentów. Między nimi zaplątane powieści
Jane Austin, mistrzyni subtelnej obserwacji życia.

Koło pianina jest miejsce na nuty. Jak to dobrze
Że Beethoven nie traci w tłumaczeniu na obce języki,
Szopen tak samo, Mendelsohn i Dworzak.

Na ścianie wisi obraz Czarnej Madonny, reprodukcja tego,
który słusznie czczą w Częstochowie. Ciemny kolor Jej cery
I Jej maleńkiego Syna głosi, że nie tylko Aryjczycy to bliźni.
Stąd morał, żeby unikać zawsze rasizmu i szowinizmu.

Ja często mam obsesje słowne, mruczę afrosłowiańskie pieśni
Jak przepowiedział mglisto warszawski poeta,
Nim go skosiła przedwcześnie rozpacz września.

Trzeba przyznać, że w londyńskich domach kuchnie są obszerne, a półki faktycznie wypełnione polskimi książkami. Gdyby wiersz powstał dzisiaj, to może autor dodałby jeszcze, że obok książek leżą na półkach płyty DVD z polską muzyką i polskimi filmami.

Chcę przypomnieć również wiersz Zofii Ilińskiej, która pisała i ogłaszała swoje wiersze zarówno po polsku, jak i po angielsku. Ilińska jest również doskonałą tłumaczką poetów anglosaskich, m.in. trudnego i znakomitego poety Geralda Manley Hopkinsa i T. S. Eliota. Przytoczony wiersz "The Refugee" ma walory niemal ponadpokoleniowego psycho-socjologicznego zapisu losów pewnej części emigracji.

Przyjechałaś tu dwadzieścia lat temu jako „refugee”,
Dziś masz brytyjski paszport
i prawo do starczej pensji (…)
Brat twój osiedlił się ostatecznie w Kanadzie.
Córka w Kornwalii hoduje wieprze
i pisze wiersze w obcym języku.
Synowie na Malajach walczyli z bandytami,
potem była Afryka, potem Kanada.
W listach ich czytałaś o krokodylach i małpach;
o wielkich nieruchawych słoniach,
Które wśród dzikiej pustki strzegą własnych kłów;
o zimie twardej i głębokiej, o polarnych psach (…)
Rozumiesz język zięcia i synowych. Oni –
z twego – opanowali już „tak” i „nie”.
Żadne z wnucząt (a jedno jest kaleką)
nie zna twojej rodzimej mowy;
nauczyły się tylko mówić do ciebie „babciu”.
I to jest jedno z najszczęśliwszych twoich słów.
Czasem śmieszy cię ta mieszanina rodzinna.
Czasem myślisz:”Jakie to wszystko dziwne”.
Czasem nie wiesz, do kogo w jakim mówić języku.
Czasem bierzesz jeszcze do kościoła twój dawny mszał –
Ale rzadko i raczej przypadkiem...
Zwierzyłaś się raz komuś, że sny twoje mówią już też po angielsku.

Nie należy poddawać się nostalgii, płynącej zwłaszcza z zakończenia tego wiersza. Natomiast pragnę zwrócić uwagę, za poetą, prozaikiem i eseistą Janem Koprowskim, iż polscy emigranci-poeci byli i są dosłownie wszędzie. Jan Koprowski publikował swoje wiersze w pierwszych latach powojennych na terenie Niemiec. Napisał wiersz pod tytułem "Historia literatury polskiej"

Norwid umarł w Paryżu
Mickiewicz w Konstantynopolu
Krasicki w Berlinie
Garczyński w Awinionie
Lenartowicz we Florencji
Kraszewski w Genewie
Tomasz Teodor Jeż w Lozannie

Jasnorzewska w Glasgow
Lechoń w Nowym Jorku
Swinarski w Wiedniu
(…)
Gdzie szukać miejsc
w którym nie umierają poeci?
Pomiędzy okładkami książek
i na białych poletkach papieru:
tylko tam czarne drzewka liter
przemieniają śmierć
w kwitnące ogrody życia.

A jeżeli już o ogrodach mowa, to faktycznie w Londanie jest mnóstwo pięknych i starannie utrzymanych ogrodów i parków.

Krótką podróż poetycką chciałbym zakończyć utworem Barbary Toporskiej, która w Paryżu wydała dwie powieści: „Siostry” i „Na Wschód od Dzisiaj”. W wierszu „Powrót” opisuje często zdarzającą się sytuację, gdy Anglikowi (Arabowi, Pakistańczykowi) chcemy wyjaśnić, skąd pochodzimy i nie wiemy, czy będziemy dobrze zrozumiani.

W drodze pytają mnie dobrzy ludzie,
Skąd wracam i skąd pochodzę,
Jak się nazywa moja ojczyzna?
Mówię czasami: Polska, czasem mówię: Wilno,
Czasami mówię: Litwa albo Wschód i Północ,
A jeśli nie chcę kłamać, mówię Pięć Pietuchów
Najczęściej jednak tylko się uśmiecham,
Wyjmuję papierosa i proszę o ogień (…)