ROZPOCZYNA SIĘ WIELKI POST

Coroczna celebracja Paschy Chrystusa, największego święta chrześcijańskiego, już w połowie II wieku wzbudziła potrzebę szczególniejszego przygotowania doń poprzez praktykę postu. Wydłużenie tego przygotowania na 40 dni staje się zwyczajem liturgicznym od początku IV wieku. Najpierw zaczynało się ono od niedzieli, później jednak – z racji tego, że niedziela jako pamiątka Zmartwychwstania jest dniem wolnym od postu – dodano jeszcze kilka dni. I tak, od około VII wieku okres przygotowania paschalnego zaczyna się od środy, zwanej dziś "popielcową".

Gdy w średniowieczu chrześcijaństwo dotarło do Polski, głównym wymiarem przygotowania paschalnego był post trwający sześć, a nawet dziewięć tygodni, stąd określenie ""Wielki Post" zdawało się najdokładniej oddawać istotę rzeczy. Dzisiejsze (bez wątpienia głębsze) rozumienie tego okresu nawiązuje przede wszystkim do tradycji liturgicznej, w której stanowił on ostatni etap przygotowania kandydatów do przyjęcia chrztu w Wigilię Paschalną. Ten chrzcielny aspekt okresu wielkopostnego jest do odkrycia także dla nas: żyć tajemnicą chrztu to odkrywać swoją godność dziecka Bożego, trwać w stałym nawróceniu, którego nieodzownym warunkiem jest zasłuchanie w prawdę słowa Bożego oraz korzystanie z sakramentu pokuty, zwanego drugim chrztem, to uczynić w końcu całe swoje życie ofiarą duchową, której wyrazem są modlitwa, post i jałmużna.

U początku okresu "Czterdziestnicy" słyszymy dwa wezwania:"Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię" oraz Pawłowe "W imię Chrystusa prosimy, pojednajcie się z Bogiem. Oto teraz czas upragniony, oto teraz dzień zbawienia".

Wielki Post przeżywamy dwuetapowo. Pierwsze cztery tygodnie mają być nade wszystko wchodzeniem na drogę pokuty i nawrócenia (metanoi) przez stworzenie w swym życiu przestrzeni pustyni dla intymnego spotkania z Ojcem. Dopiero ostatnie dwa tygodnie wyraźniej poświęcone są rozważaniu Męki Pańskiej. Czytana wówczas Ewangelia według św. Jana ukazuje zmaganie się Chrystusa z faryzeuszami i zapowiada śmierć Zbawiciela. Ta dwuetapowość Wielkiego Postu ma głębokie uzasadnienie duchowe: dzięki pokucie oczyszczamy swoją wiarę i miłość, aby odnowionymi wchodzić w tajemnicę Męki Pańskiej.

Polska praktyka cotygodniowych nabożeństw Gorzkich Żali oraz udział wiernych w Drodze Krzyżowej, celebrowanych przez cały okres Wielkiego Postu, może nieco przesłaniać wspomniane wyżej dwa wymiary Wielkiego Postu, akcentując nadmiernie ten pasyjny. Dlatego ważne jest to, na ile rozważania Drogi Krzyżowej i kazania w ramach nabożeństw Wielkich Żali przez początkowe tygodnie tego okresu odnosić się będą do głównego wielkopostnego tematu: nawrócenia.

Dla dobrego przeżycia Wielkiego Postu zasadnicze znaczenie ma jednak słuchanie słowa Bożego, a nie same praktyki ascetyczne. Bez uważnego słuchania Słowa, prowadzącego do wielkiej modlitwy i przemiany wewnętrznej, przynoszących wzrost w miłości Boga i bliźniego, nie zdołamy przeżyć najświętszych dni Triduum Paschalnego jako prawdziwi przyjaciele Chrystusa, który gorąco pragnie spożywać (przeżywać) tę Paschę z nami (por. Łk 22,15).

tekst za Oremus, II 2015